Normen machineveiligheid

In Maart 2017 heeft het Nederlandse Normalisatie Instituut, hierna genoemd NEN overzicht gepubliceerd over de normen voor machineveiligheid.

Dit document bevat een overzicht van Europese normen en normontwerpen die gekoppeld zijn aan de Machinerichtlijn. Wat is precies de relatie tussen deze richtlijn en de normen? Hoe komen ze tot stand en welke type normen zijn er? Een korte toelichting.

Europese productrichtlijnen en normen

Om de Europese interne markt te bevorderen zijn er 25 Europese productrichtlijnen, waaronder de Machinerichtlijn. Deze richtlijnen hebben een wettelijk karakter en stellen in de verschillende EU-lidstaten dezelfde eisen aan productveiligheid. De EU-lidstaten zijn verplicht de productrichtlijnen te implementeren in hun nationale wetgeving.

De productrichtlijnen geven alleen de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen voor een bepaald product. De details staan in Europese normen. Een norm is geen wettelijk document, maar is eenvoudig gezegd een praktisch hulpmiddel om aan een gedeelte van de wettelijk eisen te voldoen. Een norm is geharmoniseerd als deze als Europese norm is aangenomen en gepubliceerd via de Official Journal van de Europese Unie. Als een geharmoniseerde Europese norm wordt gevolgd, dan bestaat het ‘vermoeden van overeenstemming’ met de wettelijke eisen uit de desbetreffende productrichtlijn.

Via de website http://ec.europe.eu/growth zijn alle Europese productrichtlijnen te downloaden in de verschillende officiële Europese talen. Ook zijn hier toelichtende gidsen en lijsten met geharmoniseerde Europese normen te vinden.

Normalisatie

Een norm is een vrijwillige afspraak tussen partijen over een product, dienst of proces. Normen zijn geen wetten, maar best practices. Normalisatie is het proces om te komen tot een norm. Dit proces is open, transparant en gericht op consensus. Het vindt plaats in normcommissies, die bestaan uit vertegenwoordigers van alle betrokken partijen. Dit gebeurt niet alleen op nationaal niveau, maar ook in Europees en mondiaal verband.

De begeleiding van het ontwikkelingsproces van Europese normen ligt bij de organisaties CEN, CENELEC en ETSI. Ze hebben elk hun eigen aandachtsgebied: CEN voor algemene normen, CENELEC voor elektrotechnische normen en ETSI voor normen in de telecommunicatiebranche. De normalisatie-instituten ISO, IEC en ITU doen dit op mondiaal niveau. Daarbij heeft ISO een brede focus, is IEC gericht op de ontwikkeling van elektrotechnische normen en houdt ITU zich met de normontwikkeling voor de tele- communicatie bezig.

Veel geharmoniseerde Europese normen die gekoppeld zijn aan de Machinerichtlijn, zijn EN-ISO- of EN-IEC-normen. Dit betekent dat de internationale norm Europees is overgenomen. In Nederland ondersteunen NEN en NEC het normalisatieproces. NEN richt zich op algemene normen en NEC is verantwoordelijk voor normalisatie op het gebied van elektrotechniek en ICT. Ze werken nauw samen.

Machinerichtlijn en bijbehorende normen

De Machinerichtlijn is sinds 1 januari 1995 van kracht. De actuele versie van de Machinerichtlijn is de Richtlijn 2006/42/EG. Deze is sinds eind 2009 van kracht.

De Machinerichtlijn heeft een breed toepassingsgebied. Naast machines behoren niet-voltooide machines, hijs- en hefwerktuigen, verwisselbare uitrustingsstukken, hijsbanden, hijskettingen, hijskabels, veiligheids- componenten en verwijderbare mechanische overbrengingssystemen tot het toepassingsgebied van de Machinerichtlijn.

Vanwege dit brede toepassingsgebied en de grote diversiteit aan machines zijn er veel (bijna 800) Europese normen gekoppeld aan de Machinerichtlijn. Deze normen zijn ingedeeld in de volgende drie categorieën:

  • Type A-normen (fundamentele veiligheidsnormen): deze geven de basisbegrippen, ontwerpbeginselen en algemene aspecten die voor alle machines kunnen worden toegepast.
  • Type B-normen (generieke veiligheidsnormen): deze behandelen één veiligheidsaspect of één type beveiligingsvoorziening dat voor een breed scala van machines kan worden gebruikt. Type B1-normen behandelen specifieke veiligheidsaspecten (bijvoorbeeld veiligheidsafstanden, oppervlaktemperatuur, geluid). Type B2-normen gaan over veiligheidsvoorzieningen (bijvoorbeeld tweehandenbediening, vergrendelingsinrichtingen, drukgevoelige voorzieningen, afschermingen).
  • Type C-normen (machineveiligheidsnormen): deze behandelen gedetailleerde veiligheidseisen voor een bepaalde machine of groep van machines.
Bron: NEN
Geplaatst in .